بررسی روابط ایران و ترکیه از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا حاکمیت اسلام گرایان و حزب عدالت و توسعه

روابط ایران و ترکیه با وجود فراز و نشیب های زیاد، طی چند سال گذشته از ثبات نسبی مناسبی برخوردار بوده است، ضمن آنکه برخی سوء تفاهمات میان دو کشور مرتفع شده است و طرفین توجه ویژه ای به اعتمادسازی مبذول داشته اند. اما روابط دو کشور پیرامون مهمترین مسائل خاورمیانه از جمله عراق، فلسطین و حتی سوریه به سمت واگرایی رفته است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تلاش های فراوانی در جهت توسعه همکاری های بین دو کشور صورت گرفته است که بیشتر بر روی روابط اقتصادی متمرکز بوده است که مهمترین اتفاق در روابط دو کشور نخست وزیری اربکان در ترکیه در سال 1376 بود. دیپلمات های ایران و ترکیه پس از چند دهه ماندن در سطح روابط معمولی، اکنون به فکر یک تحول جدید در روابط فی مابین افتاده اند. ترکیه و ایران در سایه دو نظام ایدئولوژیک متفاوت، یک آرزوی مشترکی را در سر می پرورانند و آن تبدیل شدن کشورشان به قطب دیپلماسی منطقه است و این دو کشور بدنبال یافتن مدلهای جدید، برای تعمیق و توسعه روابط در شرایط و وضعیت جدید، به منظور تعمیق همکاری های منطقه ای هستند. از سوی دیگر یکی از عمده ترین سیاست های ترکیه از بدو استقرار حکومت جمهوری در این کشور، گرایش و پیوستن به اتحادیه اروپا بوده است. کوشش دولتمردان ترک طی چند دهه گذشته برای الحاق به اروپا و ورود به جامعه اروپایی در راستای رسیدن به این هدف ارزیابی می گردد. در چهارچوب این سیاست، ترکیه در تمام سازمانهای بین المللی که در اروپا تاسیس شده، مانند ناتو، شورای اروپا، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و ... شرکت کرده است. که البته این کشور با موانعی جهت عضویت در اتحادیه اروپا مواجه است. تقویت روابط ایران و ترکیه در حال حاضر یکی از ضرورتهای مهم جهان اسلام است، چرا که منطقه خاورمیانه در حال حاضر در وضعیت حساسی به سر می برد و این امر نیازمند وحدت جهان اسلام ومسلمین است. آنچه در این رابطه بسیار با اهمیت است و زمامداران دو کشور باید به آن توجه داشته باشند، درک عمیق از جایگاه دو کشور در منطقه است. جمهوری اسلامی ایران بعنوان یک کشور تاثیرگذار در منطقه، با ارائه اندیشه های مبتنی بر دین اسلام، آن هم اسلام سیاسی، توانسته جایگاهی بسیار مناسب در بین ملتها و نخبگان کشورهای اسلامی برای خود بوجود آورد. به گونه ای که ما امروزه شاهد نفوذ این اندیشه ها در کشورهای اسلامی هستیم که از آن به بیداری اسلامی یاد می برند. اما گذشته از مسائل فوق شاید بتوان نقش عوامل خارجی به خصوص مداخلات آمریکا و اسرائیل، را در راه جلوگیری از گسترش همکاری همه جانبه دو کشور ایران و ترکیه، به عنوان مهمترین عامل ذکر کرد. تاثیر گذاری عمیق آمریکا در جامعه ترکیه، سرمایه گذاری های عظیم در این کشور، نقش این کشور در تامین تسلیحات مورد نیاز ترکیه و جدیداً اقدام برای استقرار سامانه ضدموشکی در خاک ترکیه، از مهمترین مواردی است که نشان می دهد که ترکیه، متاثر از سیاست های آمریکاست. کما اینکه سیاستمداران آمریکا نیز بارها مخالفت و عدم رضایت خود را از گسترش همکاری های همه جانبه دو کشور ابراز کرده اند. همچنین گرایش به صهیونیسم نیز از جمله مولفه های تاثیرگذار در روابط دو کشور است، چرا که بعد از انقلاب اسلامی، روابط دو کشور به واسطه نقش مهم اسرائیل در بعضی سالها رو به تیرگی نهاده است.